Barok - klasa I humanistyczna

Temat 1. Wykład o cieniu

Temat 2. O samotności zapaśnika.

„Wszystko jest jasne, z cienia ociosane”

                                                                                                                              John Donne

Przyczyny zmian kulturowych – powstania baroku:

v  Wojny religijne – kontrreformacja;

v  Wszechobecna śmierć, spowodowana głodem, chorobami (np. dżumą), długimi,  surowymi zimami.

Cechy barokowego społeczeństwa:

v  Mistycyzm, zafascynowanie śmiercią, życiem pozagrobowym, samym człowiekiem i jego ulotnością;

v  Rozwój nauki;

v  Ucieczka przed pustką, ujawniająca się zarówno w sztuce, jak i w sposobie życia: carpe diem i związanymi z nim intensywnymi uczuciami (przyjemnymi i bolesnymi), lęk przed śmiercią.

Barokowi twórcy

Pascal

Autor „Myśli”

Cytaty:

„Człowiek jest trzciną najwątlejszą w przyrodzie, lecz trzciną myślącą”

[o ulotności życia, ale i o ludzkich możliwościach związanych z posiadaniem rozumu]

„Człowiek jest rozdarty między dwiema otchłaniami – nicością i wiecznością”

[o rozdarciu człowieka (filozofia św. Augustyna, średniowiecze!) między predyspozycjami do chwały, wiecznej sławy, Nieba, a nicością, zapomnieniem, Piekłem]

Zakład Pascala  - Czy opłaca się wierzyć w Boga?

Jeśli wierzysz w Boga, a on istnieje – zyskujesz wszystko (masz życie wieczne).

Jeśli wierzysz w Boga, a on nie istnieje – nic nie tracisz.

Jeśli nie wierzysz w Boga, a on istnieje – tracisz wszystko (czeka cię wieczne potępienie).

WNIOSEK: Opłaca się wierzyć w Boga. Bóg jest odpowiedzią na wszystkie pytania.

Kartezjusz

Cytaty:

„Cogito ergo sum” lub „Dubito ergo sum”

[„Myślę, więc jestem” lub „Wątpię, więc jestem”]

Kartezjusz podważa istnienie człowieka i otaczającego go świata. Istnieje jedynie świadomość, reszta jest wątpliwa

Kartezjusz udowodnił również istnienie Boga poprzez dążenie człowieka do doskonałości – nic nie jest doskonałe, tak więc musi istnieć istota  wyższa, doskonała, Bóg.

Do jego przekonań należy również myśl, że filozofia jest jak drzewo - wszystkie nauki, również ścisłe, są jej  częścią, gałęziami.

Mikołaj Sęp-Szarzyński

Autor sonetów:

„O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”

Życie ludzkie przyrównane jest do szeregu bitew. Człowiek musi walczyć ze swoimi słabościami, pokusami otaczającego go świata. Znów ujawnia się filozofia św. Augustyna, który mówił o rozdarciu człowieka między słabym ciałem a nieśmiertelną duszą, która powinna dążyć do doskonałości, nieśmiertelności. Szarzyński oddaje ufność Bogu, władcy, jedynemu źródłu zbawienia.

„O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”

W sonecie przyrównana jest miłość, chęć posiadania dobytku ziemskiego, który jest pokusą dla człowieka bogobojnego. Dobytek jest przedstawiony jako równie nietrwały jak i sam człowiek. W końcowej zwrotce autor podkreśla wspaniałość i niezniszczalność  największego dobra – nieśmiertelności.

Cechy postaci ludzkiej wykreowanej przez Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego:

v  rozdarcie między nicością a wiecznością,

v  słabość w walce, podatność na pokusy,

v  kruchość ludzkiego życia, przemijanie,

v  tęsknota do Boga, jednoczesne pożądanie dostatniego życia.

John Donne

„Wszystko jest jasne, z cienia ociosane”

Twórca poezji metafizycznej – nurtu opierającego się na światopoglądzie chrześcijańskim, poruszającym tematyki religijne, filozoficzne. W poezji tej dostrzegalne są motywy barokowego niepokoju, przechodzącego ze skrajności w skrajność, łączącego sprzeczne uczucia, sytuacje.

***

Aż zdziwił mnie stan mojej niewiedzy z tych dwóch tematów. A myślałam, że dzisiejsza odpowiedź ustna wystarczająco mnie uświadomiła.

Nie zapisuję dat w zeszycie, nie jestem więc w stanie opatrzyć nimi postów. Sądzę jednak, że ten element nie ma wielkiego znaczenia po tak długim czasie.

Następne tematy: "Inny Świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego